نشست مردمی پیشگیری از آسیب های اجتماعی /پری ناز اسبلی / مسئله اجتماعی و آسیب اجتماعی را بایدازهم تفکیک کرد. راه‌حل رفع آسیب‌های اجتماعی کار کردن بدون حب و بغض اس

آیرال خبر ،اصطلاح «پیش‏گیری» به معنای »پیش‏دستی کردن« و «به جلوی چیزی رفتن» و نیز «آگاه کردن و هشدار دادن» است.^۱ هر چند در گذشته از این واژه بیش‏تر به معنای «پیش‏گیری کیفری» برداشت می‏شد، و شامل مجموعه‏ای از مجازات‏ها و اقدامات تأمینی می‏شد که برای مقابله با جرم و جنایت استفاده می‏شود، اما امروزه «پیش‏گیری» شامل‏تدابیری می‏شودکه ازاساس مانع شکل‏گیری جرم و بزه در صفحه اندیشه بزهکار و ساحت جامعه می‏شود.^۲

از منظر دینی، خصوص پیش‏گیری از جرم از اهمیت بالایی برای نظام قضایی کشور ما برخوردار است. بی‏تردید اقدامات پیش‏گیرانه از وقوع جرم و بزهکاری و انحراف از اصول قضای اسلامی محسوب می‏شود. اقدامات پیش‏گرانه مجموعه‏ای از اقدامات و فعالیت‏های سازنده تربیتی، آموزشی، اجتماعی، فرهنگی، اقتصادی و سیاسی را در بر می‏گیرد.

در واقع، سیاست‏های پیش‏گیرانه، که به کلیه اقدامات و راه‏کارهای مستقیم و غیرمستقیم بازدارنده از وقوع جرم و انحراف معطوف است، یک «سیاست پیشینی» است که در برابر انواع مجازات‏ها و اقدامات تأمینی و تربیتی، که «سیاست پسینی» است، قرار می‏گیرد و از آن کارآمدتر و مؤثرتر از نظر هزینه اجتماعی، اقتصادی و فرهنگی و نیز مقرون به صرفه‏تر است. اجمالا سیاست‏های پیشینی و پسینی باید سه مرحله «پیش از وقوع جرم» مرحله »وقوع جرم« و «پس از وقوع» را در برگیرد.

الف. مرحله پیش از وقوع جرم

در این مرحله، که مهم‏ترین مرحله و کارآمدترین نیز هست، توجه به نکات زیر ضروری است:

باید به اصل فراگیری سلامت اجتماعی توجه نمود و کلیه اقدامات و برنامه‏ها را براساس آن سازماندهی کرد. برخوردار کردن آحاد جامعه از نیازهای اساسی زندگی و بویژه، امنیت اجتماعی و استمرار آن در شرایط بحرانی، پیش‏بینی چهارچوب قانون مناسب با تدابیر و اقدامات پیش‏گیرانه و وضع قوانین حمایتی کودکان، خانواده‏ها و… توجه ویژه به نقش پیش‏گیرانه آموزشی و پرورشی رسمی و غیررسمی، مدارس و مراکز آموزش عالی، برنامه‏های آموزشی، تربیتی، پرورشی و… از جمله این اقدامات است.

  ب. مرحله وقوع جرم

در این مرحله پدیده جرم و بزهکاری از منظر پیش‏گیری باید بطور جدّی مورد بررسی قرار گیرد. علل و عوامل شکل‏گیری و گسترش آن شناسایی شود، انواع جرایم، میزان شیوع و گستره آن، گسترش جغرافیایی جرم و امکانات نهادهای فعّالی همچون پلیس، دستگاه قضایی، مشاوران و مددکاران به کمک فراخوانده شوند.

  ج. مرحله پس از وقوع جرم

 در این مرحله توجه به کشف، تعقیب و مجازات و تنبیه مجرمان و بزهکاران، و اتخاذ تدابیری به عنوان سیاست‏های پیش‏گیرانه حایز اهمیت است. در مراحل ورود مجرم و بزهکار به زندان، اتخاذ سیاست‏ها و اقدامات و برنامه‏هایی با توجه به اصول پیش‏گیری مورد توجه قرار گیرد. رعایت اصول اجرای مجازات‏ها و توجه به کرامت عزّت و جایگاه انسانی محکومان، پرهیز از تحقیر و تخریب شخصیت افراد، به کارگیری روش‏ها و سیاست‏ها و راهکارهای بازپروری، مشاوره درمانی، گروه درمانی، تقویت مراکز اصلاح و تربیت، تقویت امکانات و تجهیزات زندان‏ها، به کارگیری نیروهای انسانی تربیت‏گرا در کادرهای مختلف زندان، نظارت پس ازآزادی، حمایت مادی و معنوی از افراد آزاد شده، حمایت و تشویق جهت اصلاح در زندان از جمله امور مربوط به مسائل پس از وقوع جرم می‏باشد.۳

الف. اقدامات پیشگیرانه

همواره و در هر مسئله اجتماعی، پیشگیری بسیار مفید و مؤثرتر و کم هزینه‌تر  از درمان می باشد.  در اینجا برای پیشگیری از ارتکاب عمل بزهکارانه توسط افراد، به ویژه نوجوانان یا جوانان پیشنهاداتی ارائه می شود:

۱. هماهنگ کردن بخش های عمومی و خصوصی، که در زمینه پیش‌گیری از وقوع جرم فعالیت دارند; مانند نیروی انتظامی، آموزش و پرورش، بهزیستی، امور زندان ها، قوه قضائیه، شهرداری ها، شوراها، امور جوانان و… به منظور اجرای برنامه عملی پیش گیرانه و هماهنگی بیش تر.

۲. آگاهی دادن به خانواده ها برای نظارت و کنترل بیشتر آنان بر فرزندان و گوشزد کردن میزان مجازات جرایم در صورت ارتکاب جرم توسط آنان.

۳. اتخاذ تدابیر امنیتی بیش‌تر توسط نیروی انتظامی در محل‌های جرم خیز، و اقداماتی به منظور کمک به خانواده ها، بخصوص نوجوانان و جوانانی که در معرض آسیب قرار دارند.

۴. اطلاع رسانی شفاف رسانه‌های جمعی برای تشویق جوانان درباره تسهیلات و فرصت‌هایی که جامعه برای آنان قرار داده است.

۵. تجهیز پلیس برای مقابله جدّی با باندهای مخوف انواع گوناگون بزهکاری اجتماعی در جامعه.

۶. اقدامات امنیتی برای مراکز حساس تجاری، بانکی و… .

ب. راهکارهای شناسایی مشکلات نوجوان و جوانان

از آنجایی که، بیشترین آسیب های ارتکابی از سوی نوجوانان و یا جوانان می باشد،‌ راهکارهای ارائه شده نیز برای همین قشر ارائه می گردد.  علاوه بر اقدامات پیش‌گیرانه فوق، شناسایی راهکارهایی برای شناخت نوع مشکلات نوجوانان وجوانان امری لازم و ضروری است. مواردی چند در این زمینه مطرح است:

۱. شناخت نیازهای روانی و کیفیت ارضای این نیازها در شادابی و نشاط فرد بسیار مؤثر است. ارضا نشدن این نیازها ویا ارضای ناقص‌آن، اثرات نامطلوب برجای گذاشته،زندگی رابه‌کام‌فرد تلخ  کرده، وی را به انحراف می کشاند.

۲. توجه به مشکلات جسمانی فرد، مشکلاتی همچون اختلال در گویایی، بینایی، شنوایی، جسمانی و عقب ماندگی ذهنی.

۳. توجه به مشکلات آموزشی، مانند ناتوانی در یادگیری، ترک تحصیل، افت تحصیلی، بی توجهی به تکالیف درسی و تقلب در درس.

۴. توجه به مشکلات عاطفی، روانی، همچون افسردگی، خیال بافی، بدبینی، خودکم بینی، خودبزرگ بینی، زود رنجی، خودنمایی، ترس، اضطراب، پرخاشگری، حسادت، کم حرفی و وسواس.

۵. توجه به مشکلات اخلاقی، رفتاری همچون تماس تلفنی و نامه نگاری با جنس مخالف، معاشرت با جنس مخالف، شرکت در مجالس، خود ارضایی، چشم چرانی، فرار از منزل، غیبت از مدرسه، اقدام به خودکشی، سرقت، دروغگویی، اعتیاد، ولگردی و…

۶. برای ارضای نیازهای نوجوانان و جوانان توجه به  امور زیر ضروری است:

۱. نیاز به محبت و مهربانی؛

۲. نیاز به امنیت و آرامش؛

۳. نیاز به احساس تعلق؛

۴. نیاز به قابلیت و احترام؛

۵. نیاز به استقلال؛

۶. نیاز به قدردانی و تشویق؛

۷. نیاز به داشتن هدف مشخص در زندگی؛

۸. نیاز به احساس هویت؛

۹. نیاز به احساس رشد، کمال، خودشکوفایی؛

۱۰. نیاز به مذهب و فلسفه حیات؛

ج. وظایف خانواده در پیشگیری از آسیب‌ها

خانواده‌ها نیز وظایفی در مقابل پیش‌گیری از جرم و بزهکاری فرزندان خود دارند که به برخی از آن‌ها اشاره می گردد:

۱. دوستی با فرزند و حذف فاصله والدین با فرزندان، به گونه ای که آنان به راحتی مشکلات و نیازهای خود را با  والدین مطرح نمایند;

۲. تقویت اعتقادات فرزند، به ویژه در کودکی و نوجوانی، درکنار پای‌بندی عملی والدین به آموزه های دینی;

۳. ایجاد محیط و بستر مناسب و سازگاری در محیط خانه;

۴. ایجاد بستر مناسب برای احساس امنیت، آرامش، صفا و صمیمیت و درک متقابل والدین و فرزندان;

۵. تلاش در جهت تأمین نیازهای مادی و معنوی فرزندان توسط والدین;

۶. توجه به نیازهای روحی و عاطفی اطفال و نوجوانان و ایجاد فضای مطلوب و آرام در خانواده;

۷. مراقبت والدین نسبت به اعمال و رفتار فرزندان خود;

۸. برنامه ریزی مناسب برای تنظیم اوقات فراغت نوجوانان و جوانان;

۹. نظارت جدّی والدین نسبت به دوست یابی فرزندان.

د. وظایف سایر نهادها

علاوه بر خانواده، سایر نهادها از جمله مجموعه حاکمیت، آموزش و پرورش، قوه قضاییه، بهزیستی و… نیز در این زمینه وظایفی دارند که به برخی از آن ها اشاره می گردد:

۱. تقویت ارتباط میان والدین دانش آموزان با مربیان و عدم واگذاری مسئولیت تربیت فرزندان به مدرسه یا خانواده به تنهایی;

۲. تاسیس مراکز مشاوره ای مفید و کارامد در مدارس;

۳. بها دادن به مسئله ترک تحصیل و یا اخراج دانش آموزان از مدرسه و ضرورت ارتباط با خانواده های آنان;

۴. ضرورت آشنایی نیروهای نظامی و انتظامی با انحرافات اجتماعی و نحوه برخورد با آنان;

۵. اعمال مجازت های سنگین، علنی و جدی (در ملأ عام) برای باندهای فساد، اغفال و…;

۶. تقویت نظارت های اجتماعی رسمی و دولتی و نیز نظارت‌های مردمی و محلی از جمله امر به معروف و نهی از منکر برای پاکسازی فضای جامعه و تعدیل آزادی های اجتماعی;

۸. برنامه ریزی اصولی و صحیح برای اشتغال درجامعه، رفع بی عدالتی، و پی‌گیری منطقی نیازهای جوانان، تأمین امنیت و نیاز شهروندان;

۹. جلوگیری ازمهاجرت های بی رویه به شهرهای بزرگ و جلوگیری از پرداختن جوانان به شتغل‌های کاذب مثل کوپن فروشی، سیگار فروشی، نوارفروشی و…;

۱۰. ایجاد مراکز آموزشی، ورزشی، تفریحی، مشاوره ای برای گذران اوقات فراغت نوجوانان و جوانان;

۱۱. ایجاد تسهیلات لازم برای جوانان و نوجوانان از قبیل وام ازدواج، وام مسکن، وام اشتغال، و…;

۱۲. ایجاد بستر مناسب برای ایجاد بیمه همگانی، بیمه بیکاری، و برخورداری نوجوانان و جوانان از تسهیلات اجتماعی و…;

۱۳. فراهم کردن موقعیت ها و بسترهای لازم در جامعه تا زندانیان پس از آزادی از زندان مورد پذیرش جامعه واقع شوند و شغل آبرومندانه ای به دست آورند; در غیر این صورت، مجدداً دست به اقدامات بزهکارانه خواهند زد;

۱۴. از آن رو که از جمله عوامل مؤثر در ارتکاب جرم، بیکاری و فقر می باشد، می بایست با برنامه ریزی دقیق، که نیاز به عزم ملی دارد، نسبت به اشتغال در جامعه و ریشه کنی فقر و بی کاری اقدام لازم و بایسته صورت گیرد.

سایر پیشنهادات

در اینجا راهکارهای دیگری نیز وجود دارد که به اختصار بیان می گردد:

۱. احترام گذاشتن به حقوق زنان در جامعه و خانه و مشارکت دادن آنان در مسائل اجتماعی؛

۲. تدوین قوانین حمایتی از حقوق زوجین با ضمانت اجرایی قوی؛

۳. برنامه ریزی جهت آموزش صحیح بوسیله رسانه های گروهی از جمله صدا و سیما؛

۴. آموزش اصول و شیوه های تربیتی به والدین، به خصوص درباره ازدواج، بلوغ، طلاق، و آسیب‌های اجتماعی؛

۵. کنترل و نظارت والدین در انتخاب دوست توسط فرزندانشان؛

۶. کنترل و پیگیری کردن علل تأخیر مراجعت فرزندان به خانه، نظارت بر شب نشینی‌هاو…؛

۷. خودداری از سختگیری های بی مورد در انتخاب همسر یا فرد مورد علاقه در ازدواج؛

۸.. تلاش در جهت تسهیل امر ازدواج برای جوانان و پرهیز از تشریفات زائد در این مهم؛

۹. تشویق فرزندان به تحصیل و بستر سازی مناسب برای این امر ؛

۱۰. رسیدگی و نظارت به درس و محیط مدرسه جوانان با همکاری مدیران و معلمان؛

۱۱. آموزش مهارت های زندگی به دختران، آشنایی با خود، اهداف و مسائل جنسی؛

۱۲. ایجاد مراکز مشاوره ای برای مشاوره نوجوانان و خانواده های آنان؛

۱۳. استقرار مددکاران حرفه‌ای در پایانه ها، خروجی ها شهرها و کشور و…؛

۱۴. آگاهی به نوجوانان و جوانان از عواقب ارتکاب بزهکاری از طریق رسانه های جمعی؛

۱۵. تشویق جوانان به امر مقدس سنت پیامبر (ص) یعنی ازدواج و کمک روحی و مالی به فرزندان

اجتماعی/۹۵/۵/۲۰

کدخبر۱۱۰۸۰۲

خبرنگار۱۲۵

انتهای پیام /