به گزارش آیرال خبر به نقل از شهریار، رشد شهرها و تغییرات شهرسازی امروز، ناخودآگاه فضای حضور کودکان در شهر را به تسخیر خود در آورده است. اگر تا پیش از این محلات و میدان‌های کوچک محله‌ای جایی برای بازی های کودکانه بود ولی حالا امپراطوری اتومبیل‌ها تمام این فضاها را به خود اختصاص داده‌ تا کودکان به کنج آپارتمان‌های قوطی کبریتی که حکم خانه را دارند، پناه ببرند.

در گذشته محله محوری رکن اساسی معماری شهری بود. بچه ها در میدان های کوچک محله بازی می کردند و با طبیعت هم دمخور بودند. حتی میزان ایمنی آنها برای تردد بالا بود. امروزه ولی همین محدوده هم با گذر بزرگراه ها و کور شدن کوچه پس کوچه ها و از میان رفتن ماهیت میدان، از رمق افتاده است.

کلانشهرهای کشور برای میانگین قدی کودکان ۲.۵تا ۱۲ سال  هیچ دیدنی در دسترس ندارد و چه بسا حتی آلودگی‌های بصری شهر در این سطح دید، بسیار زیاد است. المان های شهرهای ما در سطح دید کودکان ساخته نمی‌شود و از آن قابل تامل تر این که ایمنی شهرها برای کودکان سال هاست در حد حرف باقی مانده است. نهایت اتفاق این است که نزدیک برخی مدارس سرعت گیرهایی نصب شده که بسیاری از رانندگان فرهنگ استفاده از آن را آموزش ندیده اند.

تشکیل شورای «شهر دوستدار کودک» در تبریز

ولی این روزها خبرهای خوشی از آغاز برنامه ریزی برای «شهر دوستدار کودک» به گوش می‌رسد.

 معاون عمران و توسعه امور شهری و روستایی وزیر کشور می گوید: اجرایی شدن دستورالعمل شهرهای دوستدار کودک در خصوص بروز خلاقیت های کودکان و نوجوانان و نظام مندی فضاهای فعالیتی کودکان در شهر در اولویت کاری سازمان شهرداری ها و دهیاری ها قرار دارد.

مهدی جمالی نژاد با اشاره به این دستورالعمل، ادامه می دهد: تامین امنیت و ایمنی جهت حضور فعال و بانشاط تمامی کودکان و نوجوانان در شهر، افزایش فرصت های شادی و ملاقات کودکان با یکدیگر در شهر و محلات شهری وکمک به ارتقاء سلامت جسمی و روانی کودکان؛ از مهمترین اهداف دستورالعمل شهرهای دوستدار کودک است.

در واقع، توجه به ایجاد شهرهای دوستدار کودک، فضاهای مناسب برای کودکان در چارچوب قوانین و مقررات و کنوانسیون های بین المللی را ممکن می سازد.

در همین راستا به تازگی شورای شهر دوستدار کودک متشکل از عضو شورای شهر، معاون شهرسازی و معماری شهرداری، اساتید دانشگاهی، کارشناسان و… در تبریز تشکیل شده است که همین می تواند روزنه های امید برای پیشتازی تبریز به سوی ایجاد شهر دوستدار کودک را فراهم کند.

تجربه های «شهر دوستدار کودک» با فرهنگ محلی بومی سازی شود

اکبر رحیمی استاد دانشگاه تبریز و عضو شورای «شهر دوستدار کودک» از ایتالیا، آلمان، اتریش و هلند به عنوان کشورهای پیشگام در ایجاد شهر دوستدار کودک نام برده و می گوید: مولفه های شهر دوستدار کودک در برلین از مجتمع های مسکونی شروع شد به طوری که در ابتدا در فضاهای بین ساختمان ها، فضایی ایمن برای بازی و فعالیت کودکان ایجاد شد.

رحیمی ادامه می دهد: در تمام دنیا پارکهای کودک به شعاع دسترسی ۴۰۰ متر ساخته می شود که هر خانواده با طی تنها ۴۰۰ متر بتواند به پارک کودک دسترسی پیدا کند. در ایران هم وزارت راه و شهرسازی در بحث مکان یابی پارکها به پارک کودک توجه داشته و عملکرد ما به سطوح جهانی نزدیک است.

رحیمی با اشاره به لزوم توجه به بومی سازی تجربه های شهر دوستدار کودک در تبریز، خاطرنشان می کند: متاسفانه در برخی نقاط از تجربه های شهر دوستدار کودک الگو برداری می شود در حالی که اقلیم و فرهنگ ما متفاوت است و باید تجربه های جهانی را بومی سازی کنیم.

وی ادامه می دهد: بحث پارک ها و میادین در شهرهای ما جای بحث دارد چرا که شهرهای ما انسان مدار و پیاده مدار نیست بلکه ما در شهرهایمان عموما خیابان هایی داریم که برای عبور خودرو هستند و همیشه هم در آنها تردد خودرو را شاهدیم. بحث محله و گذرها در محله ها نیز بسیار کمرنگ شده و اتوبان ها ارتباط محله ها را قطع کرده است و در جهت احیا محله کم توجهی شده است.

به بیان شهرسازی، در یک شهر دوستدار کودک، تمامی خدمات زیربنایی و روبنایی شهر (بهداشت، درمان، آموزش، تفریحی و غیره) باید به‌طور عادلانه در میان کودکان تقسیم شود، حقوق کودکان به عنوان یک شهروند در جامعه شهری به رسمیت شناخته شده و کار کودک در هر شکلی که مانعی برای آموزش، سلامت روحی و جسمی است باید با نظارت دولت و قوانین منع شود.

۴۰۰ هزار کودک و نوجوان زیر ۱۸ سال در تبریز

در این بین فریدون بابایی اقدم عضو شورای شهر تبریز شهر دوستدار کودک را تلاشی برای مناسب سازی شهر جهت استفاده تمام گروههای سنی از فضای عمومی شهر عنوان کرده و می گوید: در تبریز بالغ بر ۴۰۰ هزار نفر کودک و نوجوان تا ۱۸ سال داریم به طوری که از هر ۴ نفر شهروند تبریزی یک نفر مخاطب این طرح است.

او اجرای این طرح را یکی از مهمترین برنامه ها برای کودکان و نوجوانان دانسته و ادامه می دهد: در این طرح به دنبال مناسب سازی و ایمن سازی شهر برای کودکان هستیم به طوری که برنامه ریزی برای اجرای طرح های خاصی مقابل مدارس، اماکن عمومی و مناطق حاشیه نشین تبریز، ایجاد فضای بازی و سرگرمی در مناطق حاشیه نشین و… از جمله این طرح ها به شمار می رود.

بابایی اقدم، تمهیدات ترافیکی ویژه، ایجاد اتاق های مخصوص کودک در ایستگاه های مترو، ایجاد پایانه های مسافر بری برای کودکان و نوجوانان، راه اندازی صندلی مخصوص کودک در اتوبوس ها و وسایل نقلیه از جمله دیگر برنامه های شهر دوستدار کودک عنوان می کند.

فرهنگ سازی، مهمترین رکن ایجاد شهر دوستدار کودک است

مدیرکل ارتباطات و امور بین الملل شهرداری تبریز هم با تاکید بر لزوم برنامه ریزی های فرهنگی برای ایجاد شهر دوستدار کودک، می گوید: کارکرد واقعی چنین طرح هایی زمان نمود واقعی و عینی تری پیدا می کند که با مشارکت عمومی و همراهی شهروندان نیز همراه باشد.

سعید حاجی زاده ادامه می دهد: هر چند ایجاد ساز و کارها و فراهم آوردن شرایطی برای یک شهر دوستدار کودک نیازمند آماده سازی زیرساخت های شهری است ولی نباید فراموش کنیم که این زیرساخت ها زمانی کارکرد واقعی پیدا می کنند که لزوم وجود چنین شهری آن در بین مسئولان، شهروندان، متولیان شهری و… نهادینه شود.

این عضو شورای اجرایی شهر دوستدار کودک همچنین تاکید می کند: تعامل و ارتباط موثر با دستگاههای اجرایی و بخش غیردولتی جهت پیشبرد برنامه ها و طرح های شهر، برگزاری جشنواره ها، مسابقات و مراسم های فرهنگی و اجتماعی برای والدین و سایر شهروندان، ارائه آگاهی های لازم و دستاورد های شهر در زمینه دستیابی به شهر دوستدار کودک از جمله اقداماتی محسوب می شود که برای پیشروی این طرح می تواند توسط اداره کل روابط عمومی پیگیری شود.

بر اساس اولین اصل شهر دوستدار کودک، هیچ کودکی فارغ ازنژاد، جنسیت، ملیت، مذهب، قومیت، رنگ، زبان و توان مالی نباید از تبعیض رنج ببرد.

کودکانی که عمر خود را در گوشه تاریک کارگاه‌ها و کنار چهارراه‌ها می‌گذرانند سهمشان از شهر چیست؟ خشونت‌های شهری مستقیماً آن‌ها را هدف می‌گیرد. با آزار جنسی، حقارت و بی حرمتی، آسیب‌های روانی و جسمی، بدون هیچ حقی برای آموزش، تفریح و بازی بدون آنکه کسی متوجه شود، از خردسالی وارد دنیای بزرگسالان می‌شوند.

هر چند عنوان «شهر دوستدار کودک» تا امروز در بسیاری از شهرها مطرح شده، ولی با ارائه طرحی این طرح تبدیل به موضوعی عملیاتی می شود.

موضوع توسعه فضاهای عمومی برای حضور تمامی شهروندان از برنامه ریزی های نوین در مدیریت شهری است که فرصتی برای بهره مندی بیش از پیش شهروندان از فضاهای شهری را فراهم می کند که در این بین توجه خاص به تبیین برنامه های شهر دوستدار کودک می تواند پیش درآمدی برای تحقق این رویکرد باشد.

سحر فکردار