پریناز مهاجرانی اسبلی
دانش آموخته فلسفه وکلام اسلامی ودانشجوی دکتری مدیریت رسانه
از آغاز به کار اولین رسانه ها در غرب تا به امروز ، موضوعی به نام “مدیریت رسانه ی دینی” به صورت جدی و تخصصی وجود نداشته و ما تنها با یک مفهوم کلی مواجه بوده ایم و آن “مدیریت رسانه” بوده است . خاستگاه رسانه اساساً در مغرب زمین می باشد و رسانه از جمله ابزارهای ساخته دنیای به اصطلاح مدرن تلقی می گردد .
در عصر حاضر، رسانه ها و وسایل ارتباط جمعی مدرن یکی از مؤثرترین کانون ها، و بستری برای اطلاع رسانی، آموزش، تبلیغ، نشر و اشاعه ساختار، قالب ها و مفاهیم و ارزش های دینی و بازتاب تولید معانی دین و دینداری در عرصه اجتماع و هدایت و رهبری و اقشار مختلف مردم به وسعت تمام جغرافیا و فرامرزی می باشد.
مديريت پيام از مهم ترين و اصلي ترين نقش هاي مديريتي در رسانه هاست، خصوصاً رسانه هايي كه رسالت خود را به گونه اي در چارچوب ارزش های دینی تعريف مي كنند.
يكي از مراحل مهم در فرآيند مديريت پيام، تعيين استراتژي هاست. در واقع استراتژي ها، فعاليت هاي گوناگون رسانه را در سطوح و بخش هاي گوناگون، تعريف، تنظيم و هماهنگ مي سازند و با راهبري راهكارهاي بخشي و جزئي، مديريت رسانه را از سردرگمي و تشتت رها ساخته و چشم اندازي روشن از نحوه رسيدن به هدف را فراروي رسانه قرار مي دهد.
مدیران رسانه با استراتژی مناسب و محاسن ظرفیت عظیم رسانه ها در قالب های مختلف هنری و ارتباطات گرافیکی می توانند تهدیدهای موجود در زمینه تهاجمات فرهنگی را به فرصتی برای برنامه ریزی برای ترویج فرهنگ اسلامی، ایرانی اتخاذ کنند.
بایدگفت جامعه امروز بدون رسانه غیر قابل تصور است . وسایل ارتباط جمعی برای جوامع مهم بوده و بسته به نوع ارزشی که رسانه تابع آن است ، و علا یق و نیازهای افراد خاص و میزان توسعه یافتگی آن جامعه ، کارکردهای متنوعی دارندبا توجه به ساختار نوین ارتباطی در عصر فناوری اطلاعات ، رسانه ها دارای کارکرد، فرصت، ظرفیت مناسب و نقش تأثیرگذاری در شکل گیری سبک نوینی از اعتبار بخشی و مدیریت محتوا و آموزش دینی، پوشش مناسب رسانه ای مذهبی و اسلامی و همچنین اهداف مختلف آموزشی، فرهنگی، تبلیغی و ایجاد و گسترش دین را دارد.
رسانه دینی که برگرفته از تعالیم دین اسلام و قرآن کریم است، عنصر مهمی از فرهنگ یک جامعه دینی تلقی میشود که کارکردهای آن براساس آموزههای دینی و در جهت هدایت جامعه است. این هدایت میتواند با استفاده از شیوههای مطرح‌شده نظریه تأثیر بر مخاطب متشکل از آگاهی، ترغیب، تصمیم، تأیید، مدل جدیدی از کارکرد رسانه تا تأثیر بر مخاطب مطرح میکند..
بدون استفاده از وسایل ارتباط جمعی نمیتوان به توسعه و رشد پایدار در آموزش علوم اسلامی و حوزه دینداری رسید و از آن جهت که رسانه ها و مطبوعات و همۀساختار رسانه ای بر این تلاش اند تا اهداف خود را که همانا جذب سلیقه مخاطب، آموزش، تبلیغ و جهت دادن به فکر مخاطبان و حتی ساخت یک هنجار برای تعیین سبک زندگی مخاطب خود نیز می باشد را پیاده کنندمدیریت دینی رسانه می تواند به عنوان یک وسیله و ظرفیت برای بهینه سازی، رشد و توسعه جامعه با رویکرد دینی همچنین نیل به اهداف بلند تمدن اسلامی با شگردهای مختلف رسانه ای و گرافیکی به عرصه عمل برساند
رسانه های دینی تربیت محور و ابزار تفکر هستند. دین از رسانه ها در راستای نشر و گسترش خود استفاده کرده است. بررسی های تاریخی نشان می دهد که رسانه ها به تقویت دینداری کمک کرده اند و با به کارگیری ظرفیت رسانه ها توانسته اند به درک و شناخت انسان از جهان پیرامون خود معنا ببخشند.
از مهم ترین وظایف و نقش های وسایل ارتباط جمعی می توان به برقراری ارتباط پویا و زنده با پیام گیران، حفظ تنوع و تازگی در تولیدات فرهنگی و مذهبی، فکری، سیاسی و عرضه اندیشه های نوین همچنین حراست از محیط، ایجاد همبستگی میان اجزای جامعه و انتقال میراث های فرهنگی و اسلامی از نسلی به نسل دیگر اشاره کرد.
یکی از کارکردهای رسانه دینی ، آموزش، تبلیغ و ترویج پیام های دینی است.
زمانی که ما در مورد رسانه دینی صحبت می‌کنیم منظورمان این است است که چگونه امر دینی و عناصر دینداری از سوی یک رسانه و پلتفرم خاص مانند رادیو، تلویزیون، موسیقی، تئاتر و شبکه‌های اجتماعی ومطبوعات بازتاپ پیدا میکند. بازتاب یعنی در رسانه دینی چگونه آنچه را که در یک جهان دینی و دینداری و رفتار دین‌داران است، منعکس میکند؛ لذا منظورمان از رسانه دینی آن رسانه‌ای است که در خدمت بازتاب امر دین است.
بیان مسله
علی رغم پیشرفت و تغییرات اساسی درجوامع و شکل گیری ساختارها و مکاتب نوین اجتماعی، دین حضور مؤثری دارد و نهادهای دینی در فعالیت های مختلف مذهبی، سیاسی و اجتماعی نقش آفرین هستند. رسانه با کارکردهای متناسب با نیاز جامعه و ارتباطات مستقیم میان ارتباط گران و مخاطبان با تعامل دو طرفه و دریافت بازخوردهای فوری و ایجاد شرایط روحی و روانی خاص برای گیرنده پیام، تأثیرات عاطفی و احساساتی دارد و بستری برای ایجاد شرایط روحی و روانی خاص برای مخاطب است. رسانه ها با آموزش، انتقال مفاهیم و معارف دینی می توانند بنیان های اساسی تمدن نوین اسلامی را پایه ریزی کرده اشاعه و گسترش دهند.
. در حقیقت رسانه ها در ایجاد ارتباط، حمایت، پشتیبانی و توسعه و رشد فرهنگ هویتی دینی تأثیرگذار هستند و توانایی ایجاد گفتمان غالب و رایج برای ایدئولوژی مذهبی، جلوگیری از حاشیه رفتن دین و جدایی از سیاست و اجتماع و بالندگی، رشد و مقبولیت عمومی دینداری در بین عموم مردم را دارند.
در حقیقت پایگاه های نوین ارتباطی و رسانه های جمعی ، انتشار اطلاعات و اخبار نقش مهمی در انتقال پیام های موردنظر از جمله برنامه ها، سیاست ها ، فرهنگ سازی و انتقال مفاهیم و ایده های دینی ، هشیار سازی اجتماعی، اصلاح و تغییر ذهنیت مخاطبین با هدف گسترش تمدن اسلامی، را دارند.
رسانه دینی رسانه ای که به طور مشخص و تخصصی به مسائل دینی می پردازد خودش را در مقابل خداوند مسوول می داند، نه در مقابل آگهی دهندگان ، مشتریان یا دولت.چنین رسانه ای حتی برای جذب مخاطب هم در جهت رضایت خداوند عمل می کند، بنابراین مهمترین ویژگی یک رسانه دینی این است که مدیران این رسانه بالذات خودشان را در مقابل خداوند مسوول می بینند و رساندن پیامهای او را به عنوان یک پیامبر و پیام آور وظیفه خود می دانند. رسانه دینی بر مبنای اقتصاد بازار آزاد یا رسانه تجاری عمل نمی کند.
رسانة ديني با توجه به مجموعه ويژگيهاي بازآمده اولاً رسانه اي است كه با كنار نهادن
جبرانگاري و ذات گرايي ميكوشد تا تعريـف جديـدي از رسـانه، سـاختار و رسـالت آن
تدوين و عرضه نمايد، ثانياً به تأثير آموزههاي وحياني، اخلاقي و معنوي اهتمام بورزد و ثالثاً
تأثير آن را در حيات اجتماعي ةو جامع مطلوب ديني جستجو نمايد.
خصوصیات رسانه‌ی دینی
هدف رسانه‌ی دینی انسان‌سازی است
اصلی‌ترین ویژگی رسانه‌ی دینی آن است که با تولید و پخش برنامه‌ها، به دنبال تربیت انسانها برای رسیدن به رشد و کمال است؛ بر خلاف رسانه‌ی غیردینی که بیشترین هدف آن ایجاد سرگرمی و تفریح است. هدف اصلی، سازندگی مردم است که اسلام می‌خواهد
. تحقق ارزش‌ها و اصول الهی در زندگی اجتماعی
یکی دیگر از ویژگی‌های رسانه‌ی دینی، تبیین و ترویج و نهادینه کردن ارزش‌های الهی در بین مخاطبان است. از این رو، سالم‌سازی برنامه‌ها و تقویت هر چه بیشتر جهت‌گیری‌های اسلامی و تربیتی، در اولویت قرار دارند
. رهبری، راهنمایی و اصلاح جامعه
وجه تمایز رسانه‌ی دینی با سایر رسانه‌ها در خدمتگزاری برای اصلاح جامعه است. رسانه‌ی دینی وظیفه دارد فعالیت‌های خود را با اهداف و نیازهای جامعه منطبق سازدو هدایتگر جامعه در جهت خیر و صلاح استرسانه‌ی دینی بیشتر بر جنبه‌ی ارشاد و هدایت مردم به سمت ارزش‌های اسلامی‌ایرانی گرایش دارد و با طرح اندیشه‌های صحیح، نقش هدایت افکار عمومی جامعه را بر عهده دارد.
اهمیت وهدف
هدف اصلی در این تحقیق، بررسی جایگاه مدیرت رسانه و پایگاه های وسایل ارتباط جمعی نوین در ترویج و اشاعه فرهنگ دینی می باشد.
.اهمیت موضوع مقاله حاضر از آنجا نشأت میگیرد که در جهان امروز، رسانه ونوع مدیریت ان به جزئی جدایی ناپذیر از زندگی انسانها تبدیل شده است که میتواند جامعه ای را به سوی دین هدایت ویا فرهنگی وسیاستی غیر وبیگانه را سوق دهد .
پیشنهاد
براي رسانه دين مدار، استراتژي هاي مربوط به هر حوزه از فرهنگ مبتني بر مباني و معارف ديني پيشنهاد مي گردد. اين استراتژي ها در جهت «شكوفاسازي عقلانيت و منطق ديني» براي بخش عقايد، «تعميق و تثبيت اخلاقيات نظام مند» براي بخش ارزش هاو «ترويج الگوهاي رفتاري هماهنگ با ظرفيت ها و مراحل رشد و تعالي» در بخش رفتارها و جلوه هاي ظاهري به اجرا در آيد.
مدیریت ،توسعه، ترویج و تعمیق فرهنگ دینی باید با رویکردی جدید از تبلیغ ، یعنی تلفیقی از روش های سنتی موثر با روش های نوین و تکنولوژی روز در امر اطلاع رسانی قدم برداشت
نتیجه
رسانة ديني بايد تحت تأثير آموزههاي دين به تقويت و استحكام بخشيدن معرفت اصيل
ديني، حيات متعالي مؤمنانه، جامعه و خانوادة مطلوب انساني و دينـي و تحكـيم بنيادهـاي
اخلاقي پرداخته و با رويكردهاي ماديانگارانة محض دربارة حيات، انسان، جهان، زنـدگي
دنيوي، اخلاق و دين مقابله كند.
هر رسانه ای اساسا به دنبال جذب مخاطب و ارتباط با افراد است. امروزه با فزایندگی و تکثیر سرسام آور وسایل ارتباط جمعی و همزمان سوء استفاده غرب برای جذب مخاطبان در آموزه ها و فرهنگ سکولار خود ، ما در وضعیتی “رقابتی” به سر می بریم که باید باتولید محتوا ومدیریت محتوا هوشمندانه رسانه دینی را مدیریت کنیم
این کار در وهله نخست مدیریت خلاق رسانه ای دینی است که از آلودگی ها و هرزه گی های رسانه های مدل غربی مبرا باشد تا بتوان از طریق آن سخن حق را به گوش مردمان رساند. از این رو نیاز است مدیران رسانه ای کشور مصرانه در عرصه تبلیغ و تولید برنامه هایی با ماهیتی دینی بکوشیند . لازمه این کار نیز فعالیتی جهادی می باشد، تنها با تلاشی جهادگرانه می توان در برابر شگردها و توطئه های دشمنان مقاومت کرد.